Forum archeologii zawodowej - archeologia.org.pl

Filimer

Niestety mało kto sobie zdaje sprawę, że prowadzenie badań i ich odpowiednia dokumentacja to wcale nie tak łatwa sprawa, jak się niektórym wydaje. Wystarczy co bardziej skomplikowana stratygrafia, albo inne nieszczęście w postaci np. stanowiska miejskiego, a już mamy sytuację, w której nie każdy archeolog sobie poradzi. Z doświadczenia wiem, ze o wielu rzeczach w trakcie badań można zapomnieć, zwłaszcza na dużych stanowiskach autostradowych. I paradoksalnie okazuje się, że najbardziej liczy się dobra organizacja pracy oraz, często samodzielnie stworzony, warsztat dokumentacyjno-metodologiczny, aby to wszystko wyglądało jak należy. Niektórzy prowadzący badania autostradowe dostają białej gorączki, gdy nie zgadza im się coś w dokumentacji, bo połapać się w tym wszystkim, kiedy zatrudnia się 60 osób i pracuje na kilku-kilkunastu arach, nie jest wcale tak łatwo. To najczęsciej oni część dokumentacji przenoszą do komputerów, katalogują ją w nich i prowadzą dokumetację dodatkową, aby mieć wszystko w jednym miejscu. Wprowadzenie nowocześniejszych metod badań jest też niezbędne ze wzgledów czystko ekonomicznych - wykonanie podstawowej częsci ortfotografii to w końcu chwila - potem przekazuje sie ją do dalszej obróbki, a obiekt czy jednostka obszar badawczy jest po wykonaniu niwelacji (oraz po wykonaniu dokumentacji opisowej czy filmowej, czy po ewentualnym wzięciu próbek) jest gotowy do dalszej eksploracji. W ten sposób można prowadzić badania szybciej i tym samym w systemie autostradowym zarabiać na nich więcej - a to pozwala z kolei na inwestowanie w nowoczesne technologie etc. Wiedzę specjalistyczną zawsze można w taki czy inny sposób nabyć. Studia są tu jedynie punktem wyjściowym. Wiedza metodologiczna niestety jeśli nie jest dobrze wyłożona na studiach, to samemu potem się jej szybko i dobrze nie rozwinie.

Jaga

Czy metodologia - umiejętność właściwego pozyskiwania źródeł archeologicznych nie jest najważniejsza? To od jakości tego źródła zależy rezultat całych naszych badań i późniejszych analiz. W tych gabinetowych analizach i opracowaniach doskonale archeologa może zastąpić historyk sztuki w pracy terenowej nikt archeologa nie zastąpi.

Filimer

Ale przecież nikt nie zakłada tutaj okrojenia programu studiów, ale jego poszerzenia. Celem badań jest zebranie jak największej ilości informacji o danym stanowisku w postaci dokumentacji z badań, zabytków archeologicznych, próbek etc. Nie szukamy odpowiediz na żadne pytania z tego prostewgo powodu, że nigdy nie wiemy , na co możemy trafić. Archeolog nie może się określać na poziomie pracy terenowej w taki sposób, gdyż znajdzie się w ślepej uliczce i będzie gubił masę informacji zważając jedynie na "cel". Najlepiej jest to widoczne na dużych stanowiskach wielokulturowych. Podczas ostatnich większych badań, w których uczestniczyłem w Polsce, materiał zabytkowy był niesamowicie zaskakujący - załozeniem było przeprowadzenie badań ratowniczych przed planowaną budową magazynów muzealnych na stanowisku znanym już z liteatury. Tymczasem oprócz spodziewanych materiałów lendzielskich i przeworskich "wyskoczyły" nam pozostałości zabudowań dworskich, ziemianka z czasów budowy Nowej Huty, Sieczkarnia z XX wieku zakopana w nieznanych bliżej okolicznościach, 2 groby łużyckie, symboliczny grób Jastorfski, pdwójny grób kultury malickiej, i domniemany kompleks kultowy kultury lendzielskiej. Podobnie było w przypadku jednej doktorantki, która rozpoczynając badania na stanowisku, które uważała za lateńskie, trafiła głównie na materiał późnorzymski i dodadtowo na pochówek dwójki dzieci w jamie ofiarnej. Zaden badacz nie jest jasnowidzem, który z góry wie, co go czeka na danym stanowisku, nawet jeśli bada cmentarzysko (np. na jednym ze cmentarzysk wielbarskich natrafiono na bogato wyposażony grób z importami rzymskimi, co stanowi kolejne uzupełnienie materiałów skartowanych przez R. Wołągiewicza). Gdzie nie ma doskonalonej metodologii, jest chałtura archeologiczna, co widać w przypaqdku wielu badań ratowniczych w Europie. Dlatego nie należy absolutnie stawiać sobie starodawnym zwyczajem celu prowadzenia badań terenowych, tylko zbierać jak najwięcej informacji i regularnie publikować wyniki badań cały czas na bieżąco uzupełniając swój stan wiedzy na dany temat. Jedynym celem badań może być program badań danego regionu, a następnie określenie stanowisk przeznaczonych w trybie natychmiastowym do badań ratowniczych ze względu na postępujące ich niszczenie, natomiast nawet wyrywkowe badania "w jakimś celu" zniekształcają nam obraz stanowiska, bo np. przebadane zostaną 2 interesujące dla badaczy piece garncarskie, ale cały kontekst stanowiska, który jest także istotną informacją, pozostanie nieruszony. Jest to działanie często wręcz nagminne, żeby nie powiedzieć, że wręcz "kolekcjonerskie". Należy skupić aię też na kontekście występowania zjawisk, a nie latać za kolejnym ośrodkiem produkcji ceramiki toczonej, metalurgii etc. Inaczej cały czas będziemy mieli sytaucję, kiedy posiadamy tyljko i wyłącznie wiedzę fragmentaryczną, bo dr X zrobił 5 sondaży, pozyskał sobie ineresujący go materiał ceramiczny no i coś usiłuje sklecić na podstawie takich czy innych analogii, gdy cały kontekst zjawiska w postaci pozostałej części mu ucieka. Takie wyrywkowe traktowanie archeologii jest dość niebezpieczne. Celem badań ma być poznanie większego "tła dla zjawiska" w terenie, ewentualnie zebranie i opracowanie zjawisk pozyskanych przez innych archeologów. T. Dąbrowska nie zajmowała się np. tylko kopaniem cmentarzysk, ale starała się ogarnąć jak największe spektrum materiałe tworzące rzeczywistość kulturową określaną jako kultura przeworska, efektem czego była jej publikacja "Wczesne Fazy kultury Przeworskiej - chronologia-Zasięg-Powiązania". Dopiero kilka lat po jej wydaniu doszło do publikacji cmentarzyska w Kamieńczyku, gdzie doszło do ostatecznej klasyfikacji form naczyń charakterystycznych dla młodszego okresu przedrzymskiego. Ciułanie sobie materiału drogą niewielkich badań żeby tlyko napisać doktorat uważam za zupełnie chybione i wręcz niezgodne całą filozofią istnienia archeologii jako nauki.

Stysz

Stysz

Fundacja Rektorów Polskich
DOBRE PRAKTYKI W SZKOŁACH WYŻSZYCH
Projekt

[link widoczny dla zalogowanych]
Dobre praktyki w działaniach senatu

Jaga

Rozumiem, że z Pana strony to pytanie retoryczne:)

Stysz

Tak oczywiście. Smile

Chciałem tym cytatem uświadomić studentom, że także im należą się pewne prawa. I że niestety tak naprawdę, tylko oni są wstanie wpłynąć na pewne rzeczy. Priorytety studenta oraz absolwenta archeologii niekoniecznie musza pokrywać się z priorytetami kadry akademickiej. Jest to powszechny problem w szkolnictwie wyższym – gdyby nie był, to nie byłoby potrzeby takich zapisów.

Studenci bardzo często wnoszą opłaty za studia, a jeśli nie wnoszą to ich kształcenie finansowane jest z budżety państwa – z podatków ich rodziców. Dlatego ten zapis jest tak ważny. Państwa obywatelskiego trzeba się uczyć już na studiach.

Płacąc mamy prawo oczekiwać pewnych standardów. Skoro traktujemy studia jako rynek edukacyjny, róbmy to z konsekwencją do końca. Jest usługodawca i usługobiorca. Usługobiorca ma prawo oczekiwać, aby kupowany towar lub produkt był warty wydanych pieniędzy.

Każdy student posiada prawo do programu nauczania adekwatnego do wymagań zawodowych oraz „aktualnego stanu wiedzy”. To studenci powinni pilnować czy program studiów jest dostosowywany do realiów otaczającego świata. Nikt tego za Was nie zrobi, nikt się nie upomni... o wasze prawa.

Każdy kupuje bubel na własną odpowiedzialność. Nie zawsze niepełnowartościowy towar można zwrócić do sklepu.

Musicie być świadomi, że interesy „poszczególnych nauczycieli akademickich” lub grupy nauczycieli akademickich niekoniecznie muszą pokrywać się z interesami studentów.

Producentowi zależy, aby sprzedać jak najwięcej i jak najdrożej. To normalne. Tak jest także w edukacji.

Doskonale oddaje to przysłowie „punkt widzenia zależy od punktu siedzenia”.
Problem w studiach archeologicznych jest taki, że pewne sprawy uświadamia sobie człowiek dopiero po studiach, tak jak to wcześniej napisał Filimer.

Kryteria uzyskiwania uprawnień zawodowych jakby domykają system kształcenia zawodowego w archeologii. Dlatego uważam, że obecne przepisy posiadają znamiona korporacjonizmu. Praktyka zawodowa w wymiarze 12 miesięcy powinna być realizowana od chwili rozpoczęcia studiów, a już napewno od chwili uzyskania tytułu licencjata (w budownictwie inżyniera).

W obliczu programu nauczania, o którym konserwator zabytków pisze, że jest powodem wprowadzenia przepisów ograniczających dostęp do zawodu, wręcz szalonego ilościowo naboru na studia I i II stopnia, zaś przyjęć na studia doktoranckie na poziomie 3-4 osób rocznie - to byłoby uczciwe podejście.

Zbyt wielu moich znajomych skończyło archeologię i teraz nie wie, co ma ze sobą robić abym mógł myśleć inaczej.

Zakończę także retorycznym pytaniem.

O czyją przyszłość tu się toczy gra? Wykładowców czy studentów?

Stysz

Polecam pewien dokument.

[link widoczny dla zalogowanych]

Tezy do opracowania krajowego programu ochrony zabytków
i opieki nad zabytkami zatwierdzone przez Ministra Kultury
Waldemara Dąbrowskiego (2004).

str. 9

Filimer

Ja z tymi studiami podyplomowymi bym nie przesadzał - owszem, powstają nowe specjalności, ale będą one związane z konserwatorstwem i możliwością nowoczesnego wykorzystania substancji zabytkowej. Poza tym na tego tpu studia podyplomowe będą mogli udać się także archeolodzy, o ile rzecz jasna sobie na nich poradzą. Moim zdaniem większym problemem jest brak równomiernie rozłożoych ośrodków związanych z archeologią nowożytną. Moim zdaniem powinny powstać studia międzywydziałowe studia "konserwacja dziedzictwa kulturowego" z odpowiednio wydzielonymi proflilami, oraz projekty interdyscyplinarne promujące dziedzictwo danego rejonu (chociażby przemiany archeologiczne i przyrodnicze widziane jako proces wzajemnych oddziaływań człowieka i przyrody). A przede wszyskim należy połączyć siły poszczególnych instytucji i tworzyć międzyinstytucjonalne duże projekty badawcze wsparte przez fundusze strukturalne, bo z finansowaniem archeologii jest tragedia, a z pozyskiwaniem funduszy w pojedynkę nie radzi sobie praiwe nikt. No ale to już tak trochę na marginesie dyskusji o programie studiów.

Stysz

Uzytkownik

[quote="Stysz"]Wystarczy, że na wydziale historii architektury wprowadzi się specjalizację archeologia architektury - to lepiej przygotuje takiego absolwenta do archeologicznych badań architektonicznych niż wprowadzanie podobnej architektonicznej specjalizacji na archeologii.
[/quote]

Dlaczego nie? Nie rozumiem tej wypowiedzi: czy to źle, że konserwacją zajmują się konserwatorzy, architekturą architekci, a archeolodzy wykopaliskami archeologicznymi?

Stysz

Dwa lata temu miałem okazję wysłuchać na konferencji konserwatorskiej wypowiedzi architektów, oraz konserwatorów dotyczącej ochrony reliktów architektonicznych odkrywanych w trakcie badań archeologicznych.

Poszło o to, że bardzo często pozostałości architektoniczne stanowią najistotniejszy element prowadzonych prac konserwatorskich w tym także archeologicznych.

Zarzucono archeologom kilka rzeczy.

Mianowicie: brak współpracy w postaci przepływu informacji o dokonaniu ważnych odkryć architektonicznych, brak stosowania podstawowych procedur ochrony architektonicznej. Wręcz doprowadzanie do degradacji reliktów w wyniku długotrwałego ich odsłonięcia, tym samym narażenie na gwałtowne zmiany wilgotności (wysuszenie, zawilgocenie), na reliktach pojawia się zagrzybienie oraz rosną glony, mury pozostawiana są na zimę całkowicie niezabezpieczone, praca wody i temperatury doprowadza do ich niszczenia.
Przykład;
http://www.archeologiczne.fora.pl/piwnice-palacu-saskiego-czekaja-t149.html

Brak stosowania technik dokumentacyjnych pozwalających na inwentaryzację architektoniczno – budowlaną pozwalającą na takie projektowanie nowych inwestycje które przewidują zachowanie w bryle nowego budynku reliktów architektonicznych.

Padło także pytanie, czy archeolodzy zdają sobie sprawę z kosztów konserwacji zabytkowych reliktów architektury: ich odgrzybienia, osuszenia, zniszczenia przez glony i porosty, kosztów konsolidacji murów – jednym słowem z kosztów usunięcia szkód oraz zniszczeń powstałych w trakcie długotrwałych badań archeologicznych?

A teraz pytanie do Konserwatora zabytków który wiedząc, że pod ziemią są relikty architektury, komu powinien zlecić ich badanie i ratowanie: archeologom, czy architektom, konserwatorom reliktów architektury?

Rozmawiamy nie o tym od czego są archeolodzy, a od czego architekci tylko co i jak powinniśmy chronić i dokumentować. Skoro firma architektoniczna lepiej zrealizuje ochronę konserwatorską zarówno jeśli chodzi o ochronę fizyczną odkrywanych reliktów jak i ich dokumentację – to dlaczego mamy jej zabraniać realizacji takich prac „archeologiczno-konserwatorskich” ? dla zasady?

Polityka ochrony konserwatorskiej się zmienia, powstają nowe zawody, to normalne – jeśli ktoś sądzi, że archeologia jest niezastąpiona, że nie ma potrzeby jej rozwijać – to się myli.

Niebawem archeolog w mieście pełnić będzie funkcję pomocnika architekta, konserwatora albo historyka architektury.

Trudno będzie wytłumaczyć społeczeństwu, że odkrywane relikty nie mogły być zachowane, – bo trzeba było przeprowadzić badania archeologiczne.

Czy to źle, że pracami konserwatorsko - archeologicznymi kierować będzie architekt albo konserwator?

Czy moja wypowiedź jest już bardziej zrozumiała?

Shira

Stysz

Ależ oczywiście.

Naukowiec opracowujący materiały ze stanowiska powinien być odpowiednio opłacony. Należy taki wydatek przewidzieć rozpoczynając badania archeologiczne.

Zadaniem archeologa "terenowego" jest odpowiednie zebranie materiału badawczego oraz jego dokumentacja - doktor po to się doktoryzuje, aby zdobyć specjalizację - jego wiedza w wybranym zakresie jest dużo głębsza od mgr prowadzącego badania - jego oceny dokonane zostaną na podstawie gruntownej znajomości różnorodnych procesów kulturowo-chronologicznych.

Taki model badań i opracowania wyników powinien obowiązywać, a dziś jest tak, że materiały z wielu stanowisk nie są nigdy publikowane - bowiem osoba prowadząca wykopaliska ściska wiedzę i materiały uzyskane w czasie badań traktując jako formę swojego "dorobku" albo zwyczajnie z braku wiedzy nie publikuje, aby się nie skompromitować.

O finansowaniu badań też tu dyskutujemy.
Niski poziom rentowności badań archeologicznych wynika wprost z niskich wymagań i standardów dokumentacyjnych, o poziom badań powinien dbać WKZ - może po obecnej nowelizacji ustawy coś się zmieni na lepsze w tej kwestii – tak mówi MK. Poczekamy na czyny.

Konsultację ze specjalistą można zapisać jako jeden z warunków realizacji badań archeologicznych w decyzji o zgodzie na badania archeologiczne wydawanej przez WKZ. Taki zapis oznaczałby, że albo taki specjalista jest zatrudniony przez instytucję prowadzącą badania albo trzeba mu taką analizę zlecić.

Tym samym wycena badań uwzględniałaby taką analizę materiału.

Mielibyśmy pewność, że materiał zostanie opracowany i opublikowany w określonym terminie, inaczej taki specjalista nic by nie zarobił.

Płacę wymagam.

Magister prowadzący badania powinien do perfekcji mieć opanowany warsztat badań terenowych - i na tym powinien skupiać się program studiów magisterskich.

Specjalizacja naukowa powinna być specyfiką studiów doktoranckich.